Axmadeey Cabdi Gaashaan

 

Axmadeey Cabdi Gaashaan, laashin, maansoyahan iyo kaadir kamid ah kuwa bilay fanka Banaadiriga. Axmadeey waxuu ku dhashay tuulada Cumar Beere oo ka tirsan degmadda Afgooye oo ah degmo aad caan ugu ah ciyaaro dhaqameedka reer Banaadiriga, sida; Dabshid, Sayle, Saracdheere, walawalay, kableey shimbir, Aw Batiiqoow iyo kuwo kale. Axmadeey sida sunnada waxbarashada Soomaalida ku bilaabato, wuxuu dhigtay dugsi quraan, 9 jir ayuu ku dhammeeyay taas oo u fududaysay in uu xilli hore xer noqdo, isaga oo dhawr kitaab oo dhidib u ah barashada diinta sidaas ku marsaday. 

Reer Afgooye iyo tuulooyinka ku teedsan waxay leeyihiin dhaqan baasaysi iyo quraafaad isugu jiro oo ay la wadaagaan inta badan degaanada Soomaaliyeed sida aan hoos kaga arki doonno riwaayaddaha laashinku sameeyay iyo magacyada loo xambaariyay. Dabshidka kahor Afgooye waxaa ka jirtay dhaqan goommaar ah, oo la goommaaraayo ama la ceebaynayo gabadhii sannadkaas wacel dhashay, ardaygii waxbarashada ku xumaado, qofkii tuugnimo lagu qabto isaga oo beer jabsanaayo iyo qof walba oo sannadkaas qalad muuqdo galo. Dhaqankaan wuxuu diiradda saarayay in qofka qaladkiisa garawsado, ceebta qaato mar dambena qalad midkaas lamid ah uu galin, inta badana dhif ayay ahayd qof la goommaaray in mar kale qalad heer goommaar [dhaleeco] gaarsiisan galo. Cida wax goommaarayso waxay ahaayeen laashinnada degaanka oo uu Axmadeey kamid yahay, meel facshir ah oo ay dadku buuxaan, halkaas oo aan ka fahmi karno heerka afmaalku ama laashinku reer Afgooye ka joogo. 

Hal'abuurka Axmadeey wuxuu kasoo bilaawday noloshaas ciyaaraha iyo afmaalku heerka sare ka joogo. Wuxuu ka mid ahaa dadkii ciyaarahaas wax ka dheeli jiray, waxaa ciyaaryaqannimada u raacday laashinimo uu erayo ku laro ciyaarta walow aabihiis iyo isaga hardan hibo wado iyo harowsi waalid dhex maray. Aabihiis wuxuu ku dhihi jiray:"Ushaada qaado, haddaa ciyaar iyo goleheedaba tagtid waa is dilaynaa", hooyadiis ayaase hibadiisa kala shaqayn jirtay oo dhihi jirtay:"Iridkaa ma xeraayi, ood yar aa soo saara aayar iska soo feed marka soo galaysid yaan lagu ogaanin." Ciyaaraha uu dhuumashada ku bilaabay ee uu irridkooda kasoo iladay kabaha laashinimo waxaa kamid ahaa dabshidka oo uu mar mar erayo ku furi jiray. Waxaa ka mid ahaa erayadii uu ku furay mid ka mid ah dabshidyadii uu ka qayb galay, kuwa hoose; 

"Allif waa la jiidaa 

Aayad waa la koobaabaa 

Inna-fatax, Arbaca bilowgeeda waaye 

Iida iida u weyn aarafaa la yiraa 

Iid yareey dabshid waaye 

Iidda sunaadna ayaan jimco waaye 

Ilaahey minoow ku ajalaayo, kuma ogeysiiyo,

Waxow kugu arsaaqaayo, kaama ood saaro,

Ajal meyd nimow ku dhicin, iil la geyn maayo,

Amarkiisa nimow soo ahaanin, eebo dili meyso, 

Adduunyada waa urtooy udugtooy, laba irdood waaye, 

Irridii eebbe kaa ridaa, laga abbaaraaba 

Aakhiro abeesaa jirta, oo la mudo uur geel,

Afartan iyo afar baacoodaa, lagu ajiimay afkeeda, 

Nimanaa abliis laga dhigayoo, oodan kaligooda, 

Uurkeey ka wada ooyayaan, Afkey u addimeeyaane, 

Ilaahow abliis hanaga dhigin, hana oodin kaligayno, 

Ash-hadanka noogu aadi, haddii iilka loo jeedo, 

Ul iyo eebo ma qaato, ilaahey aadanoo kale maahin, 

Abti iyo adeer ma qabo, eedo iyo aayo,

Isagey amarkiisa, oraxda noogu dhacdaaba, loo araarano maayo, 

"Minaan ullo qaado, ay uleey imoodo 

Ooyoow ma aqaani, waa leyga ordaa" 

Fanka Banaadiriga waa ab'ogaa sooyaal fog leh, wuxuu ka koobnaa ciyaarahaas ay erayada ku lari jireen kaadiriin badan oo uu Axmadeey kamid ahaa. Sugaanta Banaadiriga malahan jiifto, waa gabay iyo Marjiib oo baddelka jiifto ugu jirto suugaanta Banaadiriga. Waxaa kamid ah  Marjiibta, beydadkaan hoose. 

"Aduunyo arkaysid 

Kaa oroday looma ooyo

Eebbahayga hadoo iraadeeye

Aqalkaaga hasoo abaarto 

Gabartoo Golgalaale ii joogto

Oo Goobwayn ka adeeganayso

Gammuunba halaygu gaadgaadee

Guurkeeda kama geed galaayi" 

Suugaanta Koonfur ama Banaadiriga waxaa lagu bilaa dhulka iyo deegaanka taas oo malaha muujinayso heerka dhul jacayl ee beeralaydu qabaan. Marka gabar la ammaanayo, waxaa carabka lagu dhuftaa deegaanka abkeed iyo abootadeed kasoo jeedaan si ammaan isku gunnadan loogu huwiyo gabarta iyo degaanka ay kasoo jeedaba. Waxaa ka mid ah sugaantaas, beydadkaan hoose; 

"Balcad yare iyo balcad wayne

Buurbuurka bishaaro qaboob

Baliga Xaaji Abroone

Laanta Baawe Xasan Kuulow

Beerihi abkaaga waaye" 

"Guf cadeey gaada sameey

Minoow geela beelo, ma gaada beele

Ina gasloow ma dile, Gu'aale geed geliye

Gacanta dhiig leh, Geela ku maale gabadhiisiyeey

Goobta maasoo gashid, Gaar maxaa u joogtaa." 

Gamboole iyo, Godgodka biyo neef

Ceelka  ku yaal, Carada gogol ma doonto

Xerada giiroow ma hureen, Laanta garaarta lahayd

Guti lama gutiile, Gal aw ukun 

intii lagu geeyo, Geela ku maaloow gabadhiisiyeey

Goobta maa soo gashid, gaar maxaa u joogtaa" 

Fanka banaadiriga, afar fac camal baa ka horeysay laashin Axmadeey. fankaan oo markiisii hore ciyaarahaas iyo erayada laashimiinta gole-ka-fuulaan ku koobnaa, magaalkana aan aad usoo galin wuxuu kasoo bilaawday kacdoon bulsho oo ay horseed u ahaayeen laashimiin reer Banaadir ah. Kontameeyadi waxaa Xamar qayb ka mid ah deganaa Hindi, kuwaasoo keeni jiray filimaan, ciyaaro iyo heeso Hindi ah iyaga oo dadka ku casuumayo masrixiyadoodaas. Abwaano ay kamid ahaayeen Aways Geedoow Diinle, iikar sheekh caliyoow iyo cali maliixaan baa hoggaan u noqday kacdoonkaas bulsheed oo ujeedkiisu ahaa in aan la dhaqan doorinin dadka Banaadiriga ah, baddelka filimadaas loo hindiso Riwaayado af iyo dhaqanba iyaga iska dhex arkayaan. Riwaayadihi ugu horeeyay waxaa kamid ahaa Daadoow iyo Dal Nuuris, ha i sheeg sheegin, sadkaaga saaxir kaama reebo, ikk. Sidii hindida ayaa masrixayadahaan loo samaynayay, waxaa kala gedisnaa un ciyaaraha iyo heesaha meesha lasoo bandhigayo. Heesihi ruwaayahdaas  caanka noqday ku jiray, siiba"Daadoow iyo Dal Nuuris" oo uu sameeyay laashin  Aways Geedoow Diinle oo ay luuqda ku la lareen ustaad Axmed Naaji Sacad iyo Caasho Cabdoow waxaa erayadeeda kamid ahaa; 

Axmed Naaji: "Madaxaaga waayee

Meeha wixii i keenee

Ha i moodin 

waa kusoo Maagee" 

"Duqa waa taqaanee

Deeq badanaas rabaayee

Dahab aas dambiil 

ku qaadaaye 

Daf inaan ku siiyo

Duurkaan kuula aadaa

Adna daawadaydi 

Daadooyeey" 

Caasho: "Duqa ii darnaayee

Maan u dilaa Daraadaa

Duco maan habaar

Ka doortaayee 

Dayo meel kaleetee

Deeq badan kaa baxaynin

Kuma daalihayso daadooye" 

Noloshiisa magaalka waxay bilaabatay markii qaar kamid ah laashimadii Xamar joogay soo dalbadeen isaga iyo kooxdiisa si ay uga qayb noqdaan aroos Xamar ka dhacaayay. Ciyaar Hurdo-diid la dhaho ayuu halkaas kaga qayb galay. Waa lays maro saarayay laashimiintii iyo bulshadii fiirsanaysay ayaa la dhacay hab masrixiyaydkiisa iyo erayadiisaba. Erayadii uu arooskaas ka mariyay waxaa kamid ahaa: 

"Marta meerto aduunyadaan ku maqlaayay

Meel walbaa la maraa,

Ma tagaa ma joogaa 

Magriga bilcaameed waaye

Maantii maantaa ka roon 

Maahmaahda ilmeed waaye

Mooyga webiga iyo maanyada 

hadday isla macaadaan

Mardaboolahaa jiro 

Oo maslaxo diidaayo

Maleeleey macaaneey 

Malaas wayntii miyaa

Midii maalin iyo cawo 

Murugadeeda i haysi miyaa

Ma arkaysidaa islahaayee

Macaaneey Ma iska miirnayd

Anigoo maxbuus ku jiro

Masruuf inay keento

Maro wayn isiisooyeey

Mirihii jannaad tahay

Yaan kula masaalaa 

Mambaay iyo Mareekan

Moosko iyo Roomo

Amaan kula muraadaa

Mayamaya haddaad i tiraahdidoo

Muddada beenaysid

War Murugo iima dhinnee

Muslin Allaha ii yeelo

Maalintaan waxaan ku ahay

Malag kusoo maagay

Adigoon maqsuud ii ahayn

Meel ku geeyi maayo

Maqbiyo haddaan kaa dhigo oo

Mininka dhaafaynin

Makaan wayn haddaan kuu dhiso

Oo meel fiican kuu yeelo

Wixii maal aduunyo aan qabo 

haddaan midigta kaa saaro

Martidii madaxaada ku timaad 

haddaan malab ku sooryeeyo" 

Dadkii madasha joogay baa sacab la istaagay, laashimiinti soo dalbaday baa maro saaray oo "bas ka dheh" dhahay, kadibna tashkiiliyay oo ku qanciyay si uu Xamar sii joogo. Axmadeey sidaas buu reer magaal tuulada Xamar kaga soo xarooday ku noqday. Intii uu Xamar joogay shaqooyin kala duwan oo xirfadiisa buu Xamar ku joogay, wuxuu harqaanle ka noqday mid ka mid ah saldhigyada Ciidamada Boliiska Soomaaliya, halkaas oo uu kasoo saaran jiray noloshiisa caadiga ah dhanka kalena uu ciyaarihii iyo laashinimadii meesheeda kasii waday isaga oo aroosyada kaga qayb gali jiray ciyaaraha iyo luuqda laashinimadiisa lajirka kooxdiisa ciyaaraha. Axmadeey intii uu tuulada joogay laashimiin baa soo gacan qabtay kuwaas oo bilaawga laashinnimadiisa bareyaal ka ahaa, waxaa ka mid ah; Laashin Guunloow, Yuusuf Diinle iyo Hiraabey Gacale. 

Barnaamijkii Heesaha Hirgalay ee la qabtay 1970 ayuu maqlay, iyada oo ay ku dhiirogeliyeen ka qayb galkiisa ciiddamadii booliska ee uu saldhigooda hargaanlaha ka ahaa. Markii uu tabaabushaystay ee uu tagay xarunta nin Samadi la dhaho oo reer Waaberi ay isla ahaayeen bay is arkeen. Markii ay is waraysteen buu dhahay "haye laashin Axmadeey, maxaad sidaa", "hees aan wataa" aas yiri oo mirahee ka mid yihiin

"udkoon badaneey ii imaaw" oo ay gabadhu dhahayso 

"Makuu imaanaayi

Waa ku arkay

waa ku caashaqaad waadaa". 

Samadi ayaa kula taliyay, haddii uu waa heesaa dhaho in meeshaas Fannaaniin waa wayn oo ay CabdiTahliil, Cumar Nuur Cabdulle, Cabduqaadir Nageeye ikk. Wuxuu ku dhahay "laashinnimadaadii aaway? Shareeradaadi soo qaado, Hurdo-diidkaaga la imaaw meehaan". Guddiga barnaamijka waxay ahaayeen Eebbe ha u wada naxariistee Maxamed Cali Kaariye, Cusmaan Aadan Askari, Cumar Alteesto iyo Sheegoow. Markaas waxaa la jeclaa oo warkiisa bulshada dhagaysan kartay ninka toorrada iyo ammaanaayo Kacaankii luggooyo ee uu calanka u siday Gen. Maxamed Siyaad Barre. Wuxuu soo qaatay shareeradiisa, wuxuuna soo watay kooxdiisa ciyaarta sidaas ayuuna kaga qayb galay. Erayadii uu kaga qayb qaatay waxaa ka mid ahaa; 

"Qof walboow tartiib u soco Tuko salaadaada

Tuug iyo dibutaati waa la xeray wixii soomaali ku taagnaa

Tobankii sanoo horo raggii talada noo haayi

Tumasho ay na tuseen iyo tugis la dheelaayo

Shacabka tabcaan ay ka dhigeen waxba uma taraynin

Calankaan wadankeena ka taaganoo hawada taabaayo

Tariiqid ay ka rabeen ooy dhulka ku tuuraan

Tooradaa mahadsanee taladeeda aan yeelno" 

Markii heesaha hirgalay dhammaadeen ayay is arkeen Qaasim Hilowle, Cali Maliixaan iyo Macalin Abgaal Siciid Riyaale Eebbe ha u wada naxariistee. Waxay ku dhaheen "Ex fiyoore ayaa ciyaaraha hiddaha iyo dhaqanka Benaadiriga lagu tumooyaa habeenki ee noo imaaw". Habeenkii madashaas ciyaaraha hiddaha iyo dhaqanka ayuu ka qayb gali jiray. Waxaa kormeer ugu yimid Gen. Ismaaciil Cali Abuukar iyo Gen. Muuse Rubiino Good oo ka socday kacaanka sidaasna waxaa ugu soo biiray dawladda. Markaas baa ciyaarihii Soomaalida lagu soo wada biiriyay, oo barnaamijga waa la wayneeyay. waxaa lays wada xafidsiiyay ciyaarihii oo qofka Waqooyi ka yimid waxaa la baray Aw Batiiqoow, Sayle, kabeebeey ikk halka reer Benaadiriga la baray Saylici, Dhaanto, ikk. Ka dib waxaa agaasime looga dhigay Danjire Yuusuf Xaaji Aadan. Waxaa la aaday, tartan Keenya ka dhacaayay, axayna kasoo qaadeen bilad. Ka dib Xamar ayaa laga bilaabay ciyaaro ilaa wajaale oo magaalooyinka waawayn dhan waa la marsiiyay ciyaarihii. Intaa ka dib Suudaan, Jarmalka, Nayjeeriya ayaa la aaday oo ay billado ciyaaraha dhaqanka ah kasoo qaadeen. 

Riwaayadaha uu Axmadeey hindisay waa labo heer, qaar sheekada iyo erayada ayuu isaga leeyahay halka kuwo kalena uu kaliya erayada lahaa iyada oo sheekada qof kale  sameeyay. Markii ugu horeysay ee uu riwaayad samayn gacan qaaday waxaa ku dhiirogeliyay ustaad Axmed Naaji Sacad, Isaga oo u keenay riwaayay la dhaho "jacayl faqiir galay ma fududa" oo uu sheekada isagu sameeyay waxa uuna ka codsaday inuu erayada u sameeyo sheekada ruwaayadaan. Riwaayadaha Banaadiriga heesahooda waa gaagaabanyihiin sababta oo ah laxanka ayaa ka horeeyo erayada sidaas baa laxanku u jaangoynayaa dhirirka erayada. 

1974 Axmadeey oo degan Marko Cadeey ayaa waxa uu ku arkay labo gabdhood oo walaalo ah haddana muuqaalka aan kala dhicin, magacyadooduna Luul iyo Laylo la dhaho. wuxuu hees ay ku luqeeyeenu Abuukar Al-Camaari oo hore u qaaday iyo Muunye oo hadda qaado. Waxaa kamid ahaa erayadeeda;

"Mana kala liitaan

Laafyadoodaha hal waaye

Lixaadkooda ma dhinna

Ludna isma dheera

Waa liin iyo canab

Lun kasoo baxayee

Aniga teen u leexdaa

Oon laacaa 

Labo walaalaan isla jeclaaday

Luul iyo laylaa lakala yiraahaa

Ar layla lur ma igu haysee

Laakiin luulaa i laab kicisay

Haddaan nasiib leeyahay

Liibaan iyo calaf

Luul yaa luul Allahayoow luul" 

Isaga oo heestaas sameeyay baa waxaa u yimid Muxudiin Xaaji oo riwaayad erayo u rabo. Riwaayad ku saabsan laba gabdhood oo walaala ah oo la kala  dhaho "Luul iyo Laylo" waa heestii uu samaystay oo riwaayad ah. Faadumo Qaasim iyaa ka qayb noqdeen, waa riwaayaddii ay Aways Khamiis, Faynuus Sheekh Daahir, Aw Kuukuu, iyo xitaa laashin Axmadeey lagu bartay. Sidoo kale "u samir ama ka samir" ayuu erayada saaray oo uu sameeyay Cabdiqaadir Nuuraani. Waxaa ka mid ahaa erayadaas;

"Sidii faro moos 

ama fiid cambe 

Waa kuugu faanaa

Meel fagaaro haddaan tago

faaladaa ma dhigaayo

Fikirkaan dhaafee 

faraxleey faceed ka roon 

waa kuu fayoobahay" 

Intaas ka dib isaga wuxuu aad u fahmay riwaayad samaynta, waxaa xigtay oo uu sameeyay dhammaanteed "Cudur iyo caashaq keebaa culus"Qaaxada waa laysku tuuri jiray waaggii hore. Nin dameer wato oo tuuladooda ka baxay [Cumar Beere] si uu qoryo usoo gurto ayaa arkay naag in xero loo oday looga dhex tagay oo dadkeedi ka guureen. Duudkiisa ayuu kusoo qaaday, wuxuu keenay isbitaalka Afgooye waa la daaweeyay. Muddo ka dib markii ay caafimaaday ayuu tuuladeedi ku celin maagay, iyada ayaa diiday oo ka codsaday inuu guursado oo ay ilmo u dhasho. Sidaas waxaa dhismay reer caafimaad darro caashaq ku dhaafay. 

Riwaayadaha kale ee uu sameeyay laashinka waxaa kamid ah; Guur waa nasiib ee gacalka ha boobin [1978], Shan iyo tobankii Shumeey, Warbixintii jacaylka [1981], libintii guurkayga libaaxaa liqay [1983], Shamaala yaa sheegan karo, Galladii jacaylka adigaa gudan wayay[1985], kibirkii beertaa, karfan saaray jacaylka [1987], iyo Shan u yar ha ii sheegin.

Dadka xeebaha dago Caddale xageeda waxay dhahaan "bisha shabcaan sharteeda, shan Jimcaale deyreed iyo shan u yar inan hableed saddexdaasba shaafiintaa laga akhristaa" oo ah quraafaad ay aminsanaayeen in haddii shan gabdhood isku xigsadaan mida ugu yar shar tahay iyo dhibaato reerka kusoo korortay sidoo kale "Warbixintii jacaylka" oo aan sugaanteeda faaqidi doono. 

"Warbixintii jacaylka" waxaa lagu daahfuray Hargaysa, nuxurkeeduna waa Qudbosireedka. Sideetameeyadii hoos baa layska nikaaxsan jiray [Qudbosiro]. Wiil iyo gabar baa is mahersaday, gabadhi uur ayay yeelatay ninkiina halkaa iyo Carabaha ayuu iska aaday. Gabarta Walaalkeed bay la nooshahay, marka waxaa lagu sheegay in ay wecel sido"Aduunyo ceebaa laga baqaa, aakhirana cadaab". Walaalkeed waa u dayrinayaa ka dibna Kenya ay iska aadee, meesha ayayna wiil ku dhalee. Wiilki baa soo laabanaya oo abtigiis is baranaya. Gabar uu abtigiis dhalay baa meesha joogto oo jeeb ahaan u wanaagsa. Waxay ku wargelinaysaa haddii in aanu niyadjabin haddii uu doonana ay dhoofinayso, haddii uu beecmushtarnimo rabana ay maalgelinayso. Markaas buu leeyahay wiilka; 

"Dhul tariiqmay oo 

toddobaatan baac

hoos u kala tagay....

bani-aadam ma toli karaa?.....maya 

Labo toddobaad

Toban iyo afar beri

Nin tabaalaysnaa

Oo talaado toog wareeri

Arbaco masoo toosi karaa...maya 

Ragga taako bi taako

Dunida ugu talaabsaday

Oo tagnaloojiyadooda

Dayaxa ooku tartamaayo

Inay tuula yaal ka dhisaan

Anigoo maanta ka tirsanaan lahaa

Adigaa tarkeetida iga soo tuuray

Tubtaan maanta isoo taagay 

Tog dushiisa buur ku taal

Tunkeeda tayeeg ku yaalo

Guudkiisaad iga soo tuurtayoo

Webi baad tib igu siisay

Waad iga sii taraarixisayoo

Bad baad igu tiinbisay

Ee takoortaan igu taagan

Iyo xumaanta aan kaa tirsanaayo

Tabaheeda ma haysidee

Abwaanyaal tiirka aqoonta

Bal tartiibko u tag 

hakula taliyaane 

Haddii taas taatikaheeda

Iyo tabaheeda la waayo

Takoortoo kale igu taagan

Aan taladeeda kaa rabaa 

Tagoogahayga dhammaantiisa

Cishqigaan ku talaalmay

Tuf iyo tahliil wax ka tareenin

Taqtarkiisa adigu tahay

Tartiib ma iiga daawayn kartaa" 

markaaseey gabrtina leedahay; 

"Taariikhda weligeeda

Tagto iyo timaado waaye

Tirada sannadyaalka 

tomon iyo labo bilood waaye

Toddobada asbuuc iyo

Waqtigaa daba taagan

Kal ayaan aduunyada inay tahay

Quraankaay ku taalaa

Ninkii maanta tabaalaysan baa

Beri taajir noqonaayo

Ee tilmaantayda garo 

Tikid iyo baasaboor

Adiga meel walba ku tagi lahayd

Taamaan kaaga soo dhigay

Taksigii jacaylkaan ku saaraa

Taraafiko aan ganaaxaynin

Ee tilmaantayda garo 

Jarrada tug, tan anaa dagay

Tan kale u talaabso

Tii Moogoow tay dheh

Ninba tii ku fadhiyaa tay dheh" 

Markale wuxuu dhahayaa;

"Aduunyadaan laqdabada badanoo, lillaahidii ku yaraatay

Aduunyadaan anaa kaa laxaad wayn, laysku laaynaayo

Aduunyadaan labadii wadaay noqotay, laakiin u dhaxayso

Lurkeed ma yaree lacala macaaneey 

haddii lisaan been laguu keeno

Amaad iga leexataahoo, anna luxud i gaysaa

Lo' iyo libaax isku laxaad maahinee

Labaalihiin dagnay haddii afarle lagu lifaaqo

Lixlaha nus..nus libinta jacaylkeena ha lahaadee" 

heestaan ka dib guur buu ka dalbanayaa wayna ka aqbalee. Mahdi iyo Malayka oo ah wiilka iyo gabarta guurka ku heshiiyay, baa Mahdi wuxuu leeyahay; dh

"Ummad aa jirto oo 

aduunka ku nool

Abadkood eed raadinaayo

Labadii isku uur eh waa ajaraane 

ka ilaali ammuuraheena" 

Mulki: "Afar guuto iyo abaanduulahood

Urursan aarmigooda haysto

Ma afgambin karaan arooskeena

Sidaan kuu ogolaadi waaye" 

Intaa kadib Mahdi Mahdi gabarti buu aabaheeda ka doonayaa;

"Dheef waa haystaa iyo dhara g

Dhulkayga ka dhoofi maayo

Dhuubadii aad dhashaa

Dhabtii la dhacayee

Dhib la'aan abti 

reer manoo dhistidoo" 

Abitiga: "Dhab ahaan labadiina Waa dhalateen

Dhiig iyo dhuuxiisa lee tihiin

Haddaa isla dhacdeen

Dhammaysta aroos

Anna reer waa idiin dhisaa" 

Islaanta abtiga ayaa  maqlayso oo iyadana gabadha la rabtay wiil ay walaasheed dhashay. Markaasay leedahay;

"Wareegto waraabe soo qoray

Wigil soo bartay iyo wariiri

Weer aa warqad keenay waabtaan

Wargayska haddaan qoraa" 

Mahdi: "Eedooy maxaa wargayska iigu qoree

Ma wadankaygaa wax u dhimay

Ma walaalkeeyaa wax yeeli

Ma fadeexadii watarkeed baan sameeyi" 

Eedadii baa hor is taagayso guurkooda markaas buu Mahdi ciil gabyayaa; 

"Yaaq aadan yabaal ku yaal iyo

Yicib oo la yaqaanaan ahaay yoonkii hore

Markii yartaas yada aan la heli waayay

Ayaan yuunbaday biyaha yaxaas maanyo ahaan

Yakahaan yaqiinsaday haddii baashi laga yeelay

Yoolyoolka maxaan orodkiisa yasay, yaayah yaabkaygaa yaab la yiraahdaa

Yanuun damac iyo yaaduun jacaylaan ula yaxyaxoo haayaa

Wadnahayga yabyabaa ka yeerayso

qalbigaygana yalam yalam

Ceelkii nabi Yuusuf yabadhaalenimada loogu riday

Ayaa anna laygu yudoohaayaa, yabaq geeriyaadkayga yeeraaye

Yaasiinka iyo tabaarak halii soo yabooho" 

Islaan hooyadiis iyo aabihiisba tagaan baa waxay dhahaysaa; 

"Aabahaaga waa la yaqaan, 

laakiin yoonkiisa lama haayo

Hooyadaada yool aakhireey jirtaa

meel yar iyo wayn loo yururaayo

Adna yaabka iyo ciilka iska yareeye,

yeeri yeeri yam dheh

Aduunyada yeele iyo

la yeele aa ku nool

Yaxaas iyo nibiri, yaa akhii

iyo walaalkeeyaa laysku yeeraa 

hoosna waa laysku yaambeynaa

Maal yatiin ninkii cunay

yeed xumaa u dambaysee

Yabaq oohinta iska dhaaf, 

gadaal samaantii nabi Yuusufaa

yeelan doontaayee" 

Isaga oo meel bannaan usoo baxay baa waxaaka daba imanaydo gabadhii Malayka ahayd, waxay leedahay;. 

"Waagii baryaba waranaa taagan

Weligeed aduunyada wareer kama dhama dhammaanaayo

Labadii wacad gashaaba Xaasidaa kala weecinaayo

Wallaahi waa dhaare Wecel iyo wuxuush

Wax kasto lagu yiraahdo Kaama waabanaayee

Waajibkaygaa gudanaaWanaag iyo galgacaylaan Laabta kuugu haayaa

Wehelkii naftaydow Waanwaanta iga qaadee

Webigii jacaylka kaalay ila waraab"

Mahdi: "Wabiga iyo warta

Waadiga iyo biyahiisa

Iyo ceelasha wayeer

Adiga lee isla waraab

Anna wariiri ahaan

Ama waraabe sidiisa

Waabtayda god waaye

Waandoowaa la deris ahay

Wax ma garte ma ihi

Laakiin waqtigaa igu jiifo

Waywaydii shalay

Iyo waawareyda maanta

Waabayda laygu qasaayo

Wareerkii jacaylkaaga

Oo wecel laygu dhahaayo" 

Ka dib Waa uu isaga baxayaa magaalada Malayka lopgu diiday; Markaaseey leedahay. 

"Dhul abaareed Aan dhalaalaynin

Iyo dhabo duur ahoo Dhudhumaayo

Anigaa kusoo dheentay Dhati iyo dhuur dhexdooda

Oo good ku dhalaayo Bisha iigu dhacday

Caashaqaan i dhaawacayoo Dhibaatadiisa igu raagtay

Midki ila dhaqaalayn lahaa Hadduu dhabahaan igu dhaafay

Ha dhaco jacaylka ha dhaco" 

Markaaseey reer Hargaysana dhahayaa "ha dhaco Kacaanku ha dhaco" Dadwaynuhu waxay riwaayada u bixiyeen "Xorriyaddii reer Banaadiriga" Riwaayadaas ka dib Cabdiqays baa u yimid oo ku dhahay "Suugaanta aad ruwaayadaan gelisay, anigiyo Hadraawi ma gelino oo weligeen waa nala xeraa. Dawladda afkaaga ma fahmaysee iska wado." Intaa ka dib Warqaddii waxaa ka qaadaayo Nabadsugida. Xasan Aadoow oo hargaysa badal ku joogay iyo Maxamud Diirshi oo agaasime ka ahaa tiyaatarka hargaysa ayaa waraaqadi u raadiyay iyaga oo kacaanka ku qanciyay in Axmadeey reer Dhoobeey yahay, tolkiisuna siyaasada ku jirin wax kacaan lid ku ahna dhankiisa laga filaynin, haddii ay xiraan bulshadu dhahayaan "waa wixii tawrada laga sheegayay, in ay dadka iska xirxirtaan". Warqadi waa lasoo siiyay Way keeneen. Waxay ku dhaheen Markaasay "yakahaan yaqiinsaday Haddii baashi laha yeelay" maxaa kuu gaystay, yakaha fara dheere aaba isku haysatee. Maalinti wixii dadka reer dhoobayda ah ee Hargaysa shaqada u taga, waxay u bixiyeen Axmadeey, aad bayna u hirgashay riwaayadaas. 

Suugaanta Axmadeey intii aan ka qoray afkiisa iyo intii aan helay iyaga oo qoran baan kusoo gebagabaynaynaa sooyaalka iyo suugaanta Axmadeey oo aan maqaal lagu koobi karin. 

1- Riwaayada "Xasuustaa ma xariirsho" ee uu dagaaladi ka sameeyay waxaa kamid ahaa beydadka hoose; 

"Aduunyadaan tub dagaal noqotay iyo meel laysku tib laayo

Aduunyadaan tacabkii la nacay oo tuugnimada lagu faanaayo

Aduunyadaan toddobaatan jirkeeda nabada aan ka talinaynin

Aduunyadaan toman iyo shan jirkeeda dagaal loo tarbinaayo

Aduunyadaan tafaraaruqa badanoo tawfiiqdeeda laga guuray

Tahluukadeeda ma yaree noo toosi Alloow

Talluuneey dhulkaw ka kacaa cirkoow toobiyooyaa

Talo xumo ninkeedana waa tacab qasaaraa

Tilmaan waalid nin diidayna tahluukaa u dambayso

Ummaddii tawfiiq aan ogolayna tafaraaruqaa u dambeeyo 

Ta'layda gabayga aan tilmaanteeda cadeeyee

Taway taag ii dhaha 

Tuke caanaha nasiib waa uugu tagaa Haddana tartiib uu ku cabaayo malahan tafihiisuu ku daadshaa Tariinkii dawladnimada 

toog gaabanaan tunkiisa ku fuulnay

Haddana tiirkii midnimada ma adkayninee qabyaaladaa naga soo tuurtay

Ee tusbaxaan naga kala go'ay Oo halba meel lagu tuuray

Sidii loo tixi lahaa Waddaniyay u taalaa 

Maradaan naga tariiqantay Oo taako iyo dhudhun jeexan

Sidii loo toli lahaa Waddanigeey u taalaa 

Ummaddaan kala tagtay Oo tobanba meel qaxooti u taagan

Tabtii laysugu keeni lahaa Waddanigeey u taalaa 

Qarankaan la kala tuurayoo Boobkiis loo soo tartamaayo

Sidii loo toosin lahaa Waddanigeey u taalaa 

Ee soomaaliyeey tasho Midnimo ku tasho

Tubtii nabada aan wada qaadno Walaalnimo aan ku tashano" 

2- Maansada "Mandeeq waxay tiri" oo uu ka sameeyay gabar uur leh, qurbaha joogto hilaw badana u qabto in ay Soomaaliya ku dhasho laakiin amni xumada darteed aan iman karin. Waxuu kaga waramayaa sooyaalki iyo dhibtoo dagaalada ay Maandeeq kala Soo kulantay qaxarkii Soomaaliya ka dhacay, waxay  leedahay; 

Matanaha Soomaaliyeedoow

Maandeeq waxay tiri

Meel nabadaan ku dhalaan rabaa

Miyigaan ku noolaan jiray

Xoolahaygaan maamulanaayay

Murugo iyo dhibaato maqabinoo

Nabadgalyaan ku mushaaxaayay

Mijin dheeraha geeleed Iyo

maarayda lo'aadaa

Maalin iyo habeen

Macdooda laysoo lisaayay 

Masiibo colaadaa dhacday

Geelii muruqaa lagu qaatay

Dadkii qaar waa marteen

Qaarna waa kala maageen

Aniga iyo maamadeeyda

Macbuudka na maganshoo

Waan kasoo misaafurnay

Malageena masoo gelin 

Maandeeq waxay tiri

Meel tuulo aan nimid

Oo macriifadeena ku nool

Mudulaa nala dajiyay

Moos beeraa naloo gooyay

Muruqeenaa maalow galnay 

Misagada iyo galeey 

markay noo bislaadee

Mooyaha kasha aan dul saaray

"Misaga cadeey

Inteen ku shubaa" [hees hawleed]

Haddana mashaqo colaadaa dhacday

Oo qabyaalad laysku marinaayo

Mudulkii waa la gubay

Misagadii waa la gubay

Maf iyo mafaa ka dhacday

Maroodi rah ku joogsaday

anigiyo maamadeeyda

Malageena masoo galin

Macbuudkaa na badbaadshoo

Waa kasoo musaafurnay 

Meel magaalo aan imid

Oo makhluuqu u badanyahay

Maqaayaan ka shaqeyoow gaay

Muufadeedaan dubaayay

Maraqeedaan bisleeyaayay

Miro lacagaa laygu siinaayay

Mudo gaaban kadib

Masiibo colaadaa dhacday

Miino kaysku dhigaayo

Madaafiic laysku qarxinaayo

Maamadeeyda meehay ku dhimatay 

Maandeeq waxay tiri

Waa kasoo musaafuray

Markabaan kasoo raacay

Maanyadaan soo maray

Makaan shisheeyaan  imid

Mooro qaxootiyaa lay geeyay

Macaawinaa lay siiyow galay

Maay baraadar iyo 

Guud moorninaa 

Macneeyoow galay 

Mudo gaaban kadib

Muruqeygaan ku shaqaystow galay

Makaanyahaan dhaqdhaqaayay

Miisaskaan tirtiraayay

Dhulkaan meeraayay

Miro lacagaa kaygu siinaayay 

Maandeeq waxay tiri

Maalin maalmaha ka mid eh

Anoo suuqa maraayo

Muxudiinaan is aragnay

"Maandeeq maroontahaaw" yiri

Waa miiranahaan iri 

Maandeeq waxay tiri

Muxudiin waa ii maansooday

"Cirkoo soo madoobaaday

Oo moosinkiis gaaray

Mir da'day iyo mayaay isku daray

Loo wada muxuboonaayo

Dhulka meel walbana

Cagaar kasoo maaxayoo

Mooyga ay doogsanaayaan

Midibkiisa aad leedahay

Madar soo hilaacaayo

Muuqaal dahableey

Hablaha mudantoodaay

Sida Miraha jannaad

Allaa muuna kuu yeelay

Naftayda kaama maarantee

Mahuraankeeda waa adiga

Inaan ku marwaystaan rabaa

Inaan ku mahersadaan rabaa

Macaaneey muraadkayga ii yeel" 

Maandeeq waxay tiri

Mas'alo mas'alaa lagu furaa

Ma baahde Alle waaye

Ruuxii kusoo mutaysto

Muraadkiisa waa loo yeelaa

Waa is mahersanay 

Marwo iyo raggeedaan noqonay

Waa lay maro saaray

Maasha Alle aadaan u maqsuudnay 

Maandeeq waxay tiri

Mudo gaaban kadib

Marwo uur lahaan noqday

Mininkeeda aan dhaafaynin

Laakiin maalin iyo habeen

Markii aan hurdo seexdo

Maskaxdayda waxay ku riyootaa

"Muluq Soomaaliyeedaan ahay

Maamo maandeeqeey

Makaan shisheeye 

maku dhalanaayi

Mirihii arladeeda

Malabka buuxay dhexdiisa

Mooskii daadka jiifay

Iyo madarkii Soomaali nagee

Meeshaan ku dhalanaa aniga"

Saasaan ku riyoonaayay tiri 

Maandeeq waa murugootay

Maandeeq waxay tiri

Mataanaha Soomaaliyeedoow

Meel nabad aan ku dhalaan rabaa

Reer Muqdishoow iyo

Mahuraanay hargaysa

Makaan burco iyo laascaano

Magaalada Garoowe

Iyo maanyo xigeenka Boosaaso

Mudug Gaalkacyood

Iyo magaalada Dhuusamareeb

Matabaan iyo baladwayne

Mahadaay iyo jawhar

Makaankii Xamar

Iyo maguurtada Afgooye

Mareereey iyo Cumar Beere

Mubaarak iyo aw dheegle

Meeshayni iyo jannaale

Marka cadeey minin aw usmaan

Mudun baraawe iyo jilib

Magaalada kismaayo

Maayo fuulka baydhabo jinnaay

Madhaayti iyo mooro gaabeey

Magaalada xudur iyo waajid

Madarki baladxaawo

Iyo magaalada garbahaareey

Mandheere iyo makaankii bu'aale

Ma is-hurtooyinka ku nool

Mataanaha Soomaaliyeedoow

Maandeeq waxay tiri

Meel nabad aan ku dhalaan rabaa 

Macalimiinta mutacalimiinta

Mushayqiinta Mu'lifiinta

Madaxda duubabka

Mas'uul iyo shicib

Maalqabeen iyo muruqmaal

Moos beer falatooy

Madiidin xoolo jir

Mushtar iyo maanyo kaluumayste

Mataanaha Soomaaliyeedow

Maandeeq waxay tiri

Meel nabad aan ku dhalaan rabaa 

Midi midi ku taag iyo

Muran qabyaaladeed

Meel halayska dhigo

Mashruucaan colaadeed iyo

Anigaa kaa muruq wayn 

Meel halayska dhigo

Mandaqa geeska africa

Madarka soomaali dhammaan

Meel nabad halaga dhigo

Mataanaha Soomaaliyeedoow

Maandeeq waxay tiri

Meel nabad aan ku dhalaan rabaa 

3- burburka reeraha qurbaha joogo oo uu dhawr mar la kulmay, oo ay ka mid noqdeen reerka saaxiibkiisa Cumar buu tixdaan u sameeyay si uu reerka marka inay midoobaan uga shaqeeyo. Iyadana wuxuu leeyahay Axmadeey; 

"Caruurtii la dhalay iyo caradaa loo marti yahay

Cumaroow caruurta waa Caynaha doogooda iyo 

Qalbiga caafimaadkiisa Waa caloosha farxadeeda iyo

Laabta ceeshkeeda

Cumaroow caruurtu waa geed 

cusub kasoo baxayoo

Markuu cagaarto guudkiisa

Casir iyo duhur kulul

Caafimaad loo harsanaayo 

Cumaroow caruurta waa

Gibil cadkaaga kasoo go'ayoo

Cabaar hadduu kaa maqanyahay

Caloosha ay tabaysoo

Cariiri aad daraymaysid 

Cumaroow caruurta waa

Carrada siinadeeda iyo 

Nimco caadilkayga na siiyayoo

Maanta adiga aad caawinaysid

Berina iyaga ay ku cayminaayaan 

Caana daadiskood iyo

Ciyaaro boodboodkooda

Waa cida nuurkeeda iyo

Waalidka ceeshkiisa 

Ma caajisaayo waalidkii

Ciyaarsiinaayo dhashiisa

Aamina cadeey boola

Caanaha labeentooda

Hilibkana cadiintiisa

Allah ya cisak Allah ya cimrak

Caadilkay haku dhaafo

Casir walba ugu duceenaayo 

Ee hooyadii caloosha kusoo siday

Carriiriga ugu foolatayoo

Caanaheeda soo nuujisayaa

Ciso iyo sharaf wayn mudan 

Iyagoon caqli aan lahaynoo

Cayayaanka cunaayo

Dabka ciribta gelinaayo

Hooyadii soo celcelihaysiyaa

Ciso iyo sharaf wayn mudan 

Caafimaadka noloshooda iyo

Carbiska barbaarintooda

Cilmi barasho aqoontooda

Aabihii soo cartamaayiyee

Asna cisi iyo sharaf wayn mudan 

Waa baytal canka buut

Gurigii caruur joogin

Cambuusan qamdhariiran

Iyo meel caro ay ka dhammaanaynin 

Caddaadis fara badan iyo

Cagajuglayn halaga ilaalshee

Lama cannaantaa caanihi daadshay iyo

Cali waa lama taabtaan yay noqo 

Aduunyada waa casri maanta

Caasi waalidayn yay noqonin

Inti cannaad iyo caburin aan ahayn

Haloogu caqli celiyo caruurta 

Caaddada iyo dhaqanka suuban

Cilmiga iyo diinta barashadooda

Casir walba haloo caraabiyee

Mustaqbalkooda yaan lagu cayaarin 

Colaadada kiciskeeda iyo

Camal shaydaan yaan ka barin

Halagu carbiyo nabad galyada iyo

Inay caradooda badbaadiyaan 

Cadawnimo yaan lagu beerin

Caadilkay ka cabsada hala yiraaho

Caswadiina dhawra hala yiraahdo

Diriskiina ciseeya hala yiraahdo

Ee carradaan qurbaha aan joogno

Waalidkii carruur ku haystoow

Intaan lagu cannaanan is cannaano

Ee carruurtaada ku dedaal 

Carrurtiisuu xannaanayn waayay

Casirkii lagaaga qaato

Waa waalidka caybtiisa iyo

Aduunyo ceel ku noolaaw

Maxkamadaan u cararaa iyo

Cadaalad xumaa laygu sameeyay

Caku shalaytadaydaay

Calaalacal wax makuu qabahaayo 

Carada aan nimid maanta

Carruutaan garaacaa iyo

Hooyaan canka ka dharbaaxaa

Cashirkeeda ma dhigaayo

Cishriin sanaa lagu xeraa

Ama cimrigaaga nuskiisa

Sidaad u calaacalaysid

Cambe cambaad noqonaysaa 

Aaboow caqligaaga

Hooyooy camalkaaga

Carruureey danahaaga

Cida haloogu adeego 

Ama caradooda u dhoofi

Cooskii caggaarka badnaay

Cusubki iyo doogii carfoonaay

Caano geel haku cabaano 

Casirki shalay tagay

Caawo iyo maanta

Cimiladooda waa kala duwanyihiin

Cumaroow caruurta soo celi

Hooyadooda caleemo saar

Caaliya raali noqo dheh

Caaliyo aan is cafino dheh

U codeey kalgacaylka

Caashaqana ha noolaado dheh"

-Tixdaan ka dib reerku dib buu u midoobay. 

4- Duco:

"Cajab iyo cajaa'ib

Aduunyo camal wareerkeeda

Cawo baasoow daran

Cibaado iyo layaab

Colaado sukeeye

Cuudubillaahi minashaydaani rajiim

Casiisoow naga ceemiyee

Cir nabad dhul nabad

Caradeena ka yeel

Umadeena isku calool fiyoobee

Calankeena buluug

Cududiisa noo raaji 

Carriiriga iyo dhibaatada

Culayska maanta na saaran

Caadilkay hanaga dul qaado

Ummadda ha isku caloo fayoobeeyo" 

5- Tix dardaaran:

"Galbeed iyo bari 

Gees ka gees aduunyada

Gabgabo colaad iyo 

Gawrac sokeeye waa dhacaa

Gaalo iyo islaan 

Ummadda waa is gashaa

Gogolna waa lagu heshiiyaa

Ee goor walba haddii 

layska aar gudanaayo

Guud ahaan aduunyadaan 

Gabar ma joogi lahayn

Ee geeska afrikada bari 

Soomaalida gudaheeda

Goobtii geerida maxaa ka dhigay

Goor walba guummayska ooynaayo 

God bahaleed maxaa ka dhigay

Oo giiroow shabeel

Iyo goojiga waraabe 

Kugu gummaadaayaan

Gob miyaan noqon karinn

Go'aan iyo heshiis gaari karin

Ruuxii gibil naxaayoo 

Gacalnimada soomaali gubayso

Maanta goba' ma yaalee Gurmadoo kaca 

Goodka libaaxeed 

Nin galadiyo nin gammaayo 

Waa kala gartaa

Ummaddii go'doontayoo

Gaajo iyo haraad  ay gabagabeeyeen

Ninkii u gargaaray Iyo 

ninkii gawrac ku jiiday

Waa u kala gudboon yihiin

Ee geedkii ballaaranoo

Guudliisa cagaar badan

Lama gaar maraayee

Guntiisaa la harsadaa

Ruuxii garaad suubanoo

U gargaaraayo ummaddiisa

Weligiis guul ma waaye

Eebbaa garabkiis galaayo 

Galab galab aduun iyo

Goob ku ciilnaww badan

Guuldarro waxaa is kale

Qofkii gacantiisa gooyay 

Gibilkiisa waxaa cunay

Ninkii gawracay walaalkiis

Labada gurina ebedkiisa

Libin kuma gaaraayo 

Waa go'day Soomaaliyeed

Gacalkaaga waa martay

Dhag xumada ka gilgilee

Go'aan gobnimo lahaaw 

Gabogabo colaadeed iyo

Geerida sukeeyaheena

Guul nooma keenaysee

Go'aan gobnimo lahaaw 

Is gaadgaadka siyaasada iyo

Goonigooniga reer hebel

Guul nooma keenaayaan

Go'aan gobnimo lahaaw soomaaliyeey 

Gambarka laysku haysto iyo

Maandeeq guursigeeda

Ninba markiisa ha geeyee

Go'aan gobanimo lahaaw soomaaliyeey 

Anaa geesi ahaa gambo wayn

Haddii gambarka lay diido

Qoorta gaw iyo gash ma leh

Ninka ku goodinaayoow is gaabi

Anigaa gacmo dheeraa

Geela aad u lisi aqaan

Haddii gannuunka lay dhiibin

Goobta gaw iyo gash maleh

Ninka ku goodinaayoow is gaabi 

Good libaaxaan ahay

Giiroow shabeelaan ahay

Qof walbaan gambarka 

La gedin karaa

Ninka ku goodinaayo

Adigana is gaabi 

Garriir cadaa geeska ii saaran

Guummayska ooynaayo iyo

Ummaddaa gubanayso

Maxaa iga galay 

Ninka ku geeraaraayoow

Adna isgaabi 

Godgodka biyo neef

Ceelka gambooleyn ku yaal

Caradeena gogol ma doonto

Ninka gadan raboow

Lama gadaaye is gaabi 

Goofkeena beeree

Galayda iyo masagada ku taal

Gacanta moos gaar jiifto

Lama gadaayee

Ninka gadi raboow Isgaabi 

Hasha gaafanoo wada gaafan

Giireeyda lo'aad iyo

Arigeena gaagaaban

Geenyadeena baroobanoo

Geesiyaasheena ku duulaayo

Ninka gadan raboow

Lama gadaaye isgaabi 

Maanyadeena garaarta dheer

Ee nimcadeena la guuxayso

Oo guulahayga barwaaqeeyay

Galaas batrool aan laga shubin

Lama gadaayee 

Ninkii gadi raboow isgaabi 

Soomaali waa geed iyo mirihiisa

Waa gannuunka iyo caanihiisa

Soomaali waa garab iyo gacantiisa

Ma kala go'aysee 

ninkii soomaali kala goyn raboow 

Adna is gaabi" 

5- Heesta "Kaama maarmiyee"waxay ku jirtay Riwaayadii kibirkii beertaa karfan saaray jaceylka, waxaana wada qaada: Maxamed Shamuuri(AHUN) IYO Siteey qosol wanaag. 

Beydka koowaad (Shamuuri)

***** 

Aaaaaaaaa!!!

Mugdi habeen iyo 

Maalin dhaaxaa 

Kuu meermeerayee 

Malableey nafta ku maagtay

Kaama maarmiyee 

Ii soo maciin 

Martidaa lama moodo 

Waa la macsuumiyaaye 

Maradaa iigu duubee 

Ila maamul caashaqa 

KOORIS 

**** 

Maal iiga hoo "maya "

Aan ku mehersadee "maya"

Marwadeey ahaaw "maya" 

Beydka koowaad (Siteey qosol wanaag)

****** 

Aaaaaaaaa!!!

Maansada iga dhaaf 

Ma maqlaayi maadaa 

Muraadkaa diidayee 

Mid kaloo malaa'igteey iyo 

Miirka raacaayaa 

Maal iiga roon 

Meel walbo ka muuqo 

Waa lagu muuno beelaa 

Muxibada miir u yeelee 

Miisaami caashaqa 

Beydka labaad (Shamuuri) 

Hooooooooy!!

Maryooley lee tahee 

Mukulaal agoon ii 

Miskiin meel aan laheyn 

Maqaan weyn inaan ku geeyaan 

Kuula maaganee 

Is macneyska dhaaf 

Ma sugtooy meher aan laheyn 

Mininkeeda ka roortooy 

Maslaxadeeda moog aa tahay 

Maanyo qaadayee 

Beydka labaad (Siteey) 

Aaaaaaaaa!!!

Muun daanyeer ahaan 

Is maroojisa iyo 

Malaaq iska soo dhigtaa 

Maangaab maskax laheyn 

Mal-malaa tahee 

Oo aan maceyn 

6. Heesta "wed loo filaa wali nool " waxa ay ku jirtay Riwaayadii "Kibirkii beertaa karfan saaray jaceylka" waxaana wada qaadaayay hobolada kala ah: Cumar Nuur Baasharax iyo Siteey Qosol wanaag. 

Beydka koowaad (Baasharax)

****************** 

Wed loo filaa wali nool 

Waali geel wardheer jiraad 

Wanlaweyn ku weydisee 

Is wareysta adi iyo waalidkaa 

Waqtigu ma waaree,waligaa ogaaw

Ninba waayihiisaa,walo loo tumaa. 

KOORIS 

***** 

Wacadkii jaceylka

Haddaad webi ku tuurtay 

Warkaan,waraa ka sugaa 

Wariiqa yeeraayo 

Beydka labaad (Siteey)

********** 

Wareerka waqtigaa keenayee 

Wareey adduunyo waayaheeda 

Wanag iyo xumaan waxkastaa la arkaaye 

Weer-weerka dhaaf 

Wehelkii nafteydoow 

Wacadkii jaceylka 

Wadnahaan ku wadaa. 

Heesaha riwaayadii Kibirkii beertaa karfan saaray jaceylka; 

• Heestii kaama maarmiyee (Malableey).Maxamed Aadan Shamuuri iyo Siteey qosol wanaag. 

• Wed loo filaa wali nool ( Cumar Baasharax).

• Gedisleey jaceyl gadeyso ( Aweys khamiis Cabdalla iyo Madiino Cabdi Cali)

• Karakaja (madiina Cabdi Cali iyo Aweys khamiis Cabdalla)

• Ha sheegsheeginee shuuteeya caashaqa ( Axmadey Abuukar Al camaari iyo Siteey qosol wanaag)

• Nuurto jeelow (Aweys Khamiis Cabdalla) 

Laashin Axmadeey wuxuu hadda ku noolyahay Eebbe cimriga ha u siyaadiyee dalka Norway, waxaa u joogo ifka oo uu isagu dhalay hal wiil iyo xaaskiisa oo ku nool Cumar Beere oo ah tuuladii uu ku dhashay. 

W/Q: Cumar Dheemow

17. June. 2022